Kiedy klient przychodzi do banku z zamiarem zaciągnięcia kredytu, bank ocenia jego zdolność kredytową. Agencje ratingowe natomiast dokonują oceny kredytowej większych podmiotów pożyczających pieniądze, np. banków, funduszy, spółek, organizacji czy nawet rządów państw. W przeciwieństwie do podmiotów, takich jak banki czy parabanki, które zajmują się oceną zdolności kredytowej swoich klientów, działalność agencji ratingowych ma charakter jawny i publiczny. Agencje ratingowe odgrywają istotną rolę w życiu gospodarczym państw, gdyż rating stał się podstawowym wskaźnikiem oceny inwestycji dłużnej.
Agencja ratingowa – co to jest?
Agencja ratingowa (ang. credit rating agency) to niezależna i wyspecjalizowana firma, zajmująca się oceną wiarygodności kredytowej podmiotów gospodarczych. W wyniku przeprowadzonej oceny wystawiany jest tzw. rating kredytowy, który stanowi opinię agencji w zakresie stabilności finansowej danego podmiotu, czyli ryzyka jego niewypłacalności. Oceny wydawane przez agencje ratingowe pogrupowane są w kilku kategoriach, które z reguły są kombinacją liter, cyfr i znaków (np. AA, A1, B+). Analiza przeprowadzana przez agencję ratingową obejmuje zarówno ocenę wiarygodności podmiotów jako kredytobiorców, jak również jako emitentów papierów wartościowych długo- oraz krótkoterminowych. Warto wiedzieć, że w razie bankructwa podmiotu, który uzyskał wysoki rating, agencja nie rekompensuje strat finansowych obligatariuszom.
Co to jest rating kredytowy?
Rating kredytowy (ang. credit rating) to ocena klasyfikująca poziom zdolności kredytowej danego podmiotu, długu lub zobowiązania finansowego, albo emitenta takich długów lub zobowiązań finansowych. Stanowi on zatem miarę ryzyka związanego z inwestycją w oceniane papiery dłużne. Jest on tworzony poprzez przypisanie określonych ilości punktów istotnym z punktu widzenia ryzyka czynnikom ekonomicznym, społecznym oraz politycznym. Finalnie rating przedstawia klasę ryzyka, do której w wyniku analizy i oceny agencji ratingowej zostaje zaklasyfikowane dane państwo. Dzięki temu wskaźnikowi możliwe jest dokonanie porównania ryzyka pomiędzy różnymi państwami. Łączna ocena podmiotów gospodarczych działających na terytorium danego kraju pozwala na określenie wysokości ryzyka krajowego oraz podjęcie decyzji o ewentualnych inwestycjach. Dzięki niezależności od rządów analizowanych państw ocena dokonywana przez agencje ratingowe ma charakter jawny i obiektywny.
Agencje ratingowe na świecie
Obecnie na świecie działalność prowadzi ok. 150 agencji ratingowych, jednak tak zwana “Wielka Trójka”, czyli amerykańskie agencje Moody’s (najstarsza agencja na świecie, założona w 1909 roku), Fitch Ratings (zał. 1913) i Standard & Poor’s (zał. 1941), kontrolują 95% rynku. Znane i dość wpływowe są również dwie inne amerykańskie agencje ratingowe, tj. A.M.Best oraz Dominion Bond Rating Service. Na rynku światowym działają również podmioty, które pełnią rolę narodowych agencji ratingowych w danym kraju, np. Malaysian Rating Corporation czy Japan Credit Rating Agency, jednak ich oceny mają mniejsze znaczenie w stosunku do ocen amerykańskich gigantów.
Polskie agencje ratingowe
W naszym kraju istnieją trzy zarejestrowane przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities and Markets Authority, ESMA) agencje ratingowe. Jedną z nich jest powstała w 2007 roku agencja EuroRating, która jest największa pod względem liczby nadanych ratingów kredytowych. Zajmuje się ona oceną przedsiębiorstw, funduszy powierniczych oraz innych instytucji finansowych, działających głównie na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej. Na jej stronie internetowej można znaleźć ratingi wystawione dla należących do WIG20 przedsiębiorstw, takich jak: Allegro, CCC, CD Project, Dino Polska, Lotos, JSW, KGHM czy PKN Orlen.
Obok EuroRating istnieje również powołana do życia w 2017 roku Polska Agencja Ratingowa S.A. (PAR) – instytucja założona w 2014 roku, jako Instytut Analiz i Ratingu. Jej udziały należą w równym stopniu do Giełdy Papierów Wartościowych (GPW), Biura Informacji Kredytowej (BIK) oraz Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR). Model ratingowy PAR zbudowany jest na podstawie danych pochodzących od kilkudziesięciu tysięcy przedsiębiorstw działających na terytorium Polski, dzięki czemu skutecznie uwzględnia specyfikę polskiego rynku.
Co stanowi o renomie agencji ratingowej?
O prestiżu i renomie danej agencji stanowi sposób jej działania, metody oceny podmiotów gospodarczych oraz standardy współpracy ze zleceniodawcą. Dlatego najważniejszymi jej cechami są:
- wiarygodność – stosowanie niezmiennych zasad i kryteriów oceny podmiotów w ramach danej branży w danym czasie,
- obiektywność – równe traktowanie wszystkich podmiotów, które zostają poddawane ocenie,
- profesjonalizm – posiadanie wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów analityków zapewniających rzetelność i wiarygodność danych wykorzystywanych do oceny podmiotów,
- niezależność – zapewnienie przez agencję statusu prawnego, który gwarantuje odporność na wszelkie wpływy lub naciski ze strony ocenianych podmiotów oraz innych podmiotów (np. lobby branżowych),
- dyskrecja – zagwarantowanie ocenianemu podmiotowi bezpieczeństwa jego danych wewnętrznych (brak wycieku danych na zewnątrz).
Poziomy ratingów
Każda z agencji ratingowych stosuje własną skalę ocen wiarygodności kredytowej, czyli zdolności obsługi zadłużenia, wyznaczającą poziom wiarygodności i wypłacalności badanego podmiotu. Rating wyrażany jest symbolem literowym (w skali od AAA do D), uzupełnionym o cyfry (od 1 do 3) lub znaki „+” oraz „-”. Im wyższa wiarygodność podmiotu, a co za tym idzie – niższy poziom ryzyka – tym wyższa ocena. Najwyższą oceną w skalach ratingowych jest zazwyczaj AAA, natomiast najniższą D. Warto odnotować, że rating może mieć charakter inwestycyjny lub spekulacyjny. Rating inwestycyjny (na poziomie od AAA do B) dotyczy podmiotów o niskim lub umiarkowanym ryzyku, natomiast spekulacyjny (na poziomie od CCC do D) dotyczy podmiotów o wysokim ryzyku niewypłacalności. Oznacza to, że w sytuacji, kiedy rating znajduje się na poziomie inwestycyjnym, inwestor może spodziewać się, że emitent spłaci na czas swoje zobowiązania. Natomiast kiedy znajduje się na poziomie spekulacyjnym, inwestor musi sobie zdawać sprawę z tego, że emitent posiada niską zdolność płatniczą i może spóźniać się ze spłatą zobowiązania lub może być całkowicie niewypłacalny.
Czytaj też:
Transza kredytu – czym jest?