Kwota wolna dla podatku od spadków i darowizn do 1 lipca 2023
Opodatkowaniu nie podlega spadek lub darowizna o wartości nieprzekraczającej:
- 10 434 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej – małżonek (obecny, nie były), małżonek w separacji, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa;
- 7 878 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej – zstępni rodzeństwa (np. siostrzeniec, bratanek), rodzeństwo rodziców (np. wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry), rodzeństwo małżonków (np. brat żony – szwagier), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. mąż siostry męża), małżonkowie innych zstępnych;
- 5 308 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej – wszystkie osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup, w tym osoby niespokrewnione z obdarowanym.
- 36 120 zł — jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej — małżonek (obecny, nie były), małżonek w separacji, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa;
- 27 090 zł — jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej — zstępni rodzeństwa (np. siostrzeniec, bratanek), rodzeństwo rodziców (np. wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry), rodzeństwo małżonków (np. brat żony — szwagier), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. mąż siostry męża), małżonkowie innych zstępnych;
- 5 308 zł — jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej — wszystkie osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup, w tym osoby niespokrewnione z obdarowanym.
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn:
- do I grupy podatkowej zaliczamy: małżonka, zstępnych (dzieci, czyli syn, córka, a także wnuki), wstępnych (matka, ojciec, babcia, dziadek), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do II grupy podatkowej zaliczamy: zstępnych rodzeństwa (np. dzieci siostry lub brata), rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do III grupy podatkowej zaliczamy: innych nabywców, czyli osoby niespokrewnione.
- Oprócz trzech grup istnieje zerowa grupa podatkowa, do której zaliczamy: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Innymi słowy, do zerowej grupy zaliczamy prawie wszystkie osoby z I grupy podatkowej. Nie zaliczamy do niej teściów.
Zstępny – każdy kolejny potomek tej samej osoby: dziecko, wnuk, prawnuk, praprawnuk itd. Stosunek faktyczny pomiędzy czyimś zstępnym a daną osobą polega na tym, że ten pierwszy pochodzi od tej drugiej. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej.
Wstępny – każdy przodek danej osoby: rodzice (ojciec, matka), dziadkowie (dziadek, babcia), pradziadkowie (pradziadek, prababcia), prapradziadkowie itd. Stosunek faktyczny pomiędzy daną osobą a jej wstępnym polega na tym, że ta pierwsza pochodzi od tego drugiego. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej.
Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Ważne jest sumowanie…
Jeżeli nie zostanie przekroczona kwota wolna to otrzymana wartość oprócz zwolnienia z opodatkowania nie musi zostać zgłoszona fiskusowi, a nawet nie trzeba jej przelać na konto. Należy natomiast pamiętać, że w okresach 5-letnich darowizny od jednej osoby muszą być zsumowane. Jeżeli suma darowizn w okresie 5-letnim przekroczy limit kwoty wolnej, to należy złożyć deklarację i zapłacić podatek.
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz w pięcioletnim okresie, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas w tym okresie.
Uwaga:
Zwolnienie od podatku dla najbliższej rodziny zaliczanej do 0 grupy podatkowej, aby było skuteczne należy tę czynność zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu pół roku od dnia powstania obowiązku podatkowego na druku SD – Z2. W przypadku złożenia po terminie tej deklaracji zwolnienie przepada, natomiast jeśli fakt otrzymania darowizny zostanie ujawniony w wyniku kontroli, stawka podatku wynosi 20% wartości nabytego majątku.
Udokumentowanie jak powinno wyglądać?
Należy pamiętać o formalnym udokumentowaniu danej czynności. Bezpośredni przelew z rachunku darczyńcy na rachunek obdarowanego spełnia wymóg formalnego udokumentowania darowizn pieniężnych i objęcia przysporzenia zwolnieniem. Natomiast przekazana darowizna w gotówce nie spełnia tego warunku nawet w przypadku, gdy obdarowany następnie wpłaci środki na swój rachunek bankowy.
Potwierdzeniem są, chociażby interpretacje wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 17 maja 2019 roku, nr 0111-KDIB2-2.4015.50.2019.3.MZ, z 11 grudnia 2019 roku, nr 0111-KDIB2-2.4015.165.2019.1.MZ. Sądy administracyjne (zarówno WSA, jak i NSA) prezentują odmienne niż fiskus stanowisko i wskazują, że otrzymana darowizna w gotówce i następnie wpłacona na rachunek bankowy przez obdarowanego spełnia wszelkie przesłanki do zwolnienia od podatku od spadków i darowizny. Fiskus konsekwentnie twierdzi, że wyłącznie darowizny w formie przelewu bankowego dają prawo do zwolnienia. Podatnicy mogą jednak dochodzić swoich praw na etapie postępowania sądowo – administracyjnego.
Jacek Dziuba – ekspert w zakresie zarządzania finansami oraz prawa podatkowego i finansowego. Doradca podatkowy. Certyfikowany główny księgowy i dyrektor finansowy. Stały komentator dziennika "Rzeczpospolita". Absolwent finansów i bankowości w Wyższej Szkole Ubezpieczeń i Bankowości. Ukończył studia podyplomowe z zarządzania finansami w Akademii Leona Koźmińskiego i ze sprawozdawczości finansowej na Uniwersytecie Warszawskim. Wykładowca m.in. na studiach MBA. Realizuje ścieżkę ACCA. Doktoryzuje się z ekonomii i finansów na Uniwersytecie Łódzkim. Od 5 lat prowadzi Kancelarię Doradztwa Podatkowego i Finansowego.