Handel wymienny istniał już wiele lat temu – zanim w obiegu pojawiły się waluty światowe i krajowe. W zamian za określone towary czy usługi oddawano owoce, bydło czy wielbłądy. A jak dzisiaj wygląda handel wymienny, który jest określany mianem barteru pomiędzy przedsiębiorcami? Sprawdźmy!
Co to jest barter?
Najprościej rzecz ujmując, barter to rodzaj transakcji wymiennej, w której dochodzi do wymiany dwóch dóbr. Najczęściej wymienia się towar za towar, towar za usługę lub usługę za usługę. Ważne jest to, by tego rodzaju transakcja odbyła się bezgotówkowo, bez żadnych rozliczeń pieniężnych pomiędzy dwoma stronami, a przedmioty transakcji powinny mieć zbliżoną wartość.
Często z transakcji barterowej korzystają nowe, młode firmy, które dopiero wchodzą na rynek. Oferują one swoje produkty lub usługi np. w zamian za reklamę na stronie internetowej. Obecnie popularne są transakcje barterowe przeprowadzane pomiędzy firmami a infuencerami, youtuberami czy osobami, które są aktywne w social mediach. Firmy korzystają z dużych zasięgów takich osób, ofiarując im swoje produkty w zamian za reklamę – dodanie zdjęcia wraz z oznaczeniem firmy lub filmu wideo z prezentacją produktu.
Co to jest umowa barterowa i jak powinna wyglądać?
Współpraca barterowa jest w Polsce legalna, choć nie jest uregulowana przepisami Kodeksu Cywilnego. Warto więc taką transakcję udokumentować poprzez podpisanie oficjalnej umowy, która zabezpieczy interesy obu firm. Po jej zawarciu obie strony transakcji stają się jednocześnie nabywcą i sprzedawcą. Treść umowy zamiany może być dowolna, gdyż nie istnieje ostateczny i prawnie zatwierdzony wzór tego dokumentu. Warto jednak zadbać o to, by zawrzeć w niej:
- dane osobowe obu stron umowy,
- miejsce i datę zawarcia współpracy barterowej,
- przedmiot umowy wraz z określeniem jego wartości,
- termin dostarczenia towarów lub wymiany usług,
- konsekwencje wynikające z niedopełnienia warunków umowy,
- możliwości związane z odstąpieniem od umowy.
Umowa musi oczywiście zawierać podpis kontrahenta – pamiętaj, by dopełnić tej formalności.
Barter a podatek dochodowy
Choć umowa barterowa nie jest koniecznością, a barter nie jest klasyfikowany w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązkiem jest jednak opodatkowanie tego rodzaju wymiany. Każdy przedmiot czy usługa, które są przedmiotem barteru klasyfikowane są jako korzyści majątkowe. Należy zatem rozliczyć się z urzędem skarbowym, by uregulować formalności na gruncie prawa podatkowego. W jaki sposób rozliczyć barter w urzędzie skarbowym?
Barter zaliczany jest do przychodu, bowiem tak definiuje się każdy otrzymany w firmie towar lub usługę. Wartość przedmiotu wymiany powinna być określona w umowie, a kwotę należy udokumentować na fakturze. Współpraca barterowa podlega zatem opodatkowaniu właściwym dla zasad podatku dochodowego na podstawie wystawionej faktury. Uwzględniając ten przychód w Księdze Przychodów i Rozchodów, trzeba mieć na uwadze także podatek VAT, bowiem przy transakcji barterowej powstaje zarówno przychód, jak i koszt.
Warto tutaj wspomnieć o tym, iż najlepszym rozwiązaniem jest transakcja wymienna, w której przedmioty i usługi były o zbliżonej lub równej wartości, wówczas przychód zredukuje się z poniesionym kosztem, co wpłynie na zminimalizowanie kwoty podatku dochodowego należnego do zapłacenia.
Jak rozliczyć podatek VAT przy umowie barterowej?
Finalizując rozliczenie barterowe, dobrze jest, by obie strony wystawiły fakturę sprzedażową na umówione kwoty (zgodne z wartością przedmiotów lub usług, których dotyczyła transakcja). Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlega każda odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Należy więc przyjąć, iż barter jest właśnie świadczeniem odpłatnym – choć bez użycia gotówki, ale na zasadzie „coś za coś”, co sprawia, że taka transakcja jest objęta podatkiem od towarów i usług. Dotyczy to podmiotów, które są czynnymi podatnikami VAT. Podstawą podatku VAT będzie tutaj wartość towaru lub usługi przedstawiona na fakturze, którą należy ująć w rejestrze VAT.
Jaką stawkę VAT należy przyjąć? Wszystko zależy od przedmiotu umowy barterowej – może to być 0, 5, 8 lub 23% – stawka musi być właściwa dla danej kategorii produktowej lub usługowej. Jeśli oba towary mają taką samą stawkę VAT, można tutaj mówić o neutralności podatkowej. W przeciwnym razie, gdy np. jedna z usług jest zwolniona z podatku, a druga nie, rozliczenie podatku należy do obu stron umowy.
Określenie wartości przedmiotu umowy barterowej
Określając wartość towarów, należy zrobić to w sposób uczciwy, bowiem każda podejrzana, tj. ewidentnie zaniżona lub zawyżona wycena, może zostać zakwestionowana przez urząd skarbowy. Skarbówka ma wówczas prawo do tego, by samodzielnie oszacować kwotę przedmiotu lub usługi, których dotyczyła umowa barterowa. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości i dużej różnicy pomiędzy rzeczywistą wartością towaru lub usługi, a tą wpisaną na fakturze, obie strony umowy mogą zostać wezwane do urzędu skarbowego w celu złożenia wyjaśnień i skorygowania deklarowanej wcześniej kwoty.
Jeśli wezwanie do urzędu i osobiste stawiennictwo obu stron umowy barterowej zostanie przez nie niedopełnione, urząd skarbowy podejmie kolejny krok, jakim jest powołanie biegłego. Wszelkie koszty związane z jego pracą spadną na kontrahentów, których ta sprawa dotyczy.
Jak więc określić wartość przedmiotu lub usługi, którą przyjmujemy i ofiarujemy w formie barteru? Kwotę tę należy oszacować na podstawie cen rynkowych. Trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim to, ile musiałby za dany przedmiot zapłacić kupujący i taką kwotę zamieścić na fakturze sprzedażowej.
Kiedy warto skorzystać z wymiany barterowej?
Wymiana barterowa może być korzystna dla każdej firmy. Jest to bowiem możliwość pozyskania danej usługi lub przedmiotów bez zapłaty gotówkowej, co równa się z praktycznie zerowymi kosztami. Jest to dobry sposób na zdobycie klientów przez nowe firmy – oferując swoje towary w formie wymiany, mogą one zyskać uznanie i pokazać się szerszemu gronu odbiorców. Świetnym przykładem są tutaj właśnie współprace firm z blogerami i infuencerami, którzy w zamian za produkt lub usługę udostępniają powierzchnię reklamową w swoich kanałach w social mediach czy w serwisach internetowych. Takie reklamy mogą dotrzeć do setek tysięcy użytkowników, którzy mogą stać się potencjalnymi klientami.
Trzeba jednak pamiętać, że handel wymienny wiąże się z dopełnieniem formalności, a przede wszystkim spisaniem stosownej umowy i wystawieniem faktury, na której będzie widnieć wartość wymienianych dóbr. Każdą tego rodzaju transakcję należy również rozliczyć z urzędem skarbowym.