Franchising – definicja terminu
Według Europejskiego Kodeksu Etycznego Franczyzy, franchising to system sprzedażowy, który polega na ścisłej i niezależnej prawnie i finansowo współpracy dwóch odrębnych podmiotów. Co to oznacza w praktyce? Jest to długoterminowa umowa między franczyzodawcą, czyli właścicielem marki, a franczyzobiorcą, czyli przedsiębiorcą chcącym otworzyć własny biznes.
Franczyza takich marek jak McDonald’s, KFC czy Żabka polega chociażby na tym, że franczyzobiorca otrzymuje prawo nie tylko do korzystania z logo i nazwy firmy, ale też całego systemu prowadzenia biznesu, procesu produkcji. Franczyzobiorca otrzymuje również pomoc handlową i wyposażenie lokali, by otrzymać za to bezpośrednie lub pośrednie wynagrodzenie.
Warto tutaj podkreślić, że młody przedsiębiorca nie ma zbyt wielu możliwości do sprawdzenia w praktyce własnych pomysłów sprzedażowych, gdyż podpisując taką umowę godzi się na prowadzenie działalności w taki sposób, by była ona zgodna ze wszystkimi założeniami w tzw. pakiecie franczyzowym.
Jakie są rodzaje franczyzy?
Powyżej opisany system może funkcjonować w różnych systemach, a wśród nich wyróżnić można dwa najważniejsze:
- franchising dystrybucyjny – ten rodzaj franczyzy opiera się na tym, że franczyzobiorca otrzymuje wiedzę dotyczącą oferowanego towaru oraz sposobów sprzedaży. W taki sposób zazwyczaj działa branża odzieżowa i kosmetyczna.
- franchising usługowy – w tym przypadku franczyzobiorca otrzymuje wszelkie informacje i procedury związane ze świadczeniem usług, zaś sam punkt usługowy prowadzony jest pod znakiem towarowym franczyzodawcy. W taki sposób zazwyczaj działają branże związane z gastronomią, turystyką czy branżą hotelarską.
Ze względu na sposób organizacji sprzedaży wyodrębnia się również:
- franczyzę bezpośrednią – jest to najprostszy ze sposobów zawiązania stosunku franczyzowego. Polega on na tym, że franczyzobiorca podpisuje bezpośrednią umowę z franczyzodawcą, gdzie ten ostatni bierze na siebie odpowiedzialność za takie czynności, jak kontrola, szkolenie czy doradztwo.
- franczyzę wielokrotną – w przypadku franczyzy wielokrotnej mówimy zazwyczaj o tym, że franczyzobiorca prowadzi więcej niż jeden punkt franczyzowy. W takiej umowie zazwyczaj określona jest dokładna ilość punktów, które mogą znaleźć się na konkretnym obszarze.
- masterfranczyzę (subfranczyzę) – w przypadku takiego rodzaju franczyzy, franczyzobiorca otrzymuje wyłączność na prowadzenie punktów na danym obszarze. Czym to różni się od franczyzy wielokrotnej? Przede wszystkim tym, że franczyzodawca przekazuje część swoich obowiązków franczyzobiorcy, dzięki czemu ten ma większą swobodę w działaniu.
- przedstawicielstwo regionalne – duże sieci franczyzowe często korzystają z pomocy przedstawicieli, których zadaniem jest wynajdywanie franczyzobiorców. Co ważne, takie osoby nie mogą zawierać umów franczyzowych, a jedynie pośredniczą w kontaktach.
Jakie są wady i zalety franchisingu?
Franchising jest niezwykle popularnym modelem prowadzenia biznesu, jednak należy pamiętać, że franczyzobiorca musi podporządkować się franczyzodawcy i prowadzić działalność zgodnie ze wszystkimi warunkami opisanymi w umowie. Jakie zatem są zalety i wady prowadzenia franczyzy?
Zalety franczyzy
Dzięki franchisingowi franczyzodawca może zdobyć dodatkowe środki finansowe, z kolei franczyzobiorca ma możliwość spróbowania swoich sił w sprawdzonym i znanym biznesie. Jakie są zatem największe zalety?
- niskie ryzyko biznesowe,
- zleceniobiorca ma możliwość prowadzenia znanej i popularnej marki, która została wypracowana przez lata,
- niskie koszty prowadzenia nowej działalności, które zazwyczaj związane są z marketingiem czy bieżącą działalnością firmy,
- prestiż marki sprawia, że franczyzobiorca staje się wiarygodnym kredytobiorcą dla banku oraz otrzymuje lepsze warunki przy współpracy z ewentualnymi kontrahentami.
Wady franczyzy
Najważniejszą wadą prowadzenia punktu franczyzowego jest uzależnienie od franczyzodawcy i brak możliwości własnego działania. Co jeszcze można zaliczyć do wad?
- cykliczne kontrole i kary, które w przypadku niestosowania się do warunków umowy mogą prowadzić nawet do odebrania licencji,
- opłaty franczyzowe związane są z wniesieniem wstępnej opłaty oraz ze wskazanym w umowie procentem od obrotów,
- brak możliwości wprowadzania innowacji i zmian, bez wcześniejszego zatwierdzenia ich przez franczyzodawcę.
Franczyza w Polsce
Franchising w Polsce jest coraz popularniejszym sposobem na prowadzenie biznesu. Swoje początki miał już w latach 90-tych ubiegłego stulecia, gdzie w wyniku przemian społeczno-gospodarczych rynek polski otworzył się na popularne marki zarówno z kraju, jak i zza granicy. Wśród pierwszych marek, które pojawiły się wtedy w Polsce należy wymienić przede wszystkim McDonald’s oraz Yves Rocher, z kolei pionierem była na tej płaszczyźnie popularna obecnie sieć cukierni A. Blikle.
Z każdym rokiem w Polsce jest coraz więcej sieci franczyzowych, w wyniku czego swoją działalność rozpoczęła Polska Organizacja Franczyzodawców. Do popularnych obecnie firm franchisingowych można zaliczyć:
- sieć pizzerii Telepizza,
- gabinety uroda Dr. Irena Eris,
- salony biżuterii W. Kruk,
- sklepy spożywcze grupy Eurocash Cash&Carry.
Franczyza jest zatem dobrym pomysłem dla młodego przedsiębiorcy, aby rozpocząć własną działalność i postawić swoje pierwsze kroki w prywatnym biznesie.