Wniosek o zastosowanie ulgi trzeba formułować racjonalnie, umiejętnie odwołując się do aktualnej sytuacji podatnika, okoliczności powstania zobowiązania, sytuacji przedsiębiorstwa itd. Ostateczna decyzja organu zależy od wielu czynników, nie tylko tych zawartych we wniosku.
Pomoc dostępna dla podatników
Ordynacja podatkowa przewiduje instrumenty prawne mające na celu pomoc podatnikom, którzy nie są w stanie zrealizować ciążących na nich zobowiązań czy zaległości podatkowych. Art. 67a i 67b (skierowany do podatników prowadzących działalność gospodarczą) dopuszczają:
- odroczenie terminu płatności podatku lub rozłożenie zapłaty podatku na raty;
- odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
- umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłat prolongacyjnych.
Przewidziane w ustawie środki pomocy mogą być zastosowane jedynie w szczególnych sytuacjach, na wniosek podatnika, a decyzja w tym względzie ma charakter uznaniowy. Z obserwacji praktyki udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych wynika, że umorzenie podatku następuje jedynie w nielicznych przypadkach. Nie jest to wprawdzie niemożliwe, jednak podatnik musi liczyć się z faktem, iż decyzje o umorzeniu są wydawane zdecydowanie najrzadziej i w szczególnie uzasadnionych przypadkach, zazwyczaj w odniesieniu do osób fizycznych, przykładowo borykającymi się z ciężkimi, przewlekłymi chorobami. Nieco chętniej dokonuje się odroczenia terminu płatności podatku, jednak wciąż nie jest to bardzo częste zjawisko. Największe szanse na uzyskanie pomocy ze strony fiskusa mają podatnicy wnioskujący o rozłożenie podatku na raty.
Wnioskując o uzyskanie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego, znaczenie będzie miała zarówno przyczyna niemożności zapłaty podatku, jak i źródło zobowiązania podatkowego.
W przypadku podatników, którzy nie są w stanie zapłacić zaległych, narastających przez dłuższy czas bieżących zobowiązań, zazwyczaj w zakresie podatku VAT, organ podatkowy z pewnością zwróci uwagę na sytuację podatnika w czasie, kiedy nie dokonywał wpłat, pomimo istnienia takiego obowiązku – znaczenie będzie miała przyczyna braku zapłaty, okoliczność czy podatnik regulował inne bieżące zobowiązania oraz na jakie cele przeznaczał dostępne środki finansowe. Przykładowo, korzystniej może zostać oceniona postawa podatnika, który pomimo istnienia skumulowanych zaległości podatkowych, regulował zobowiązania związane z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa (np. wynikające z umów z kontrahentami) w celu zachowania przedsiębiorstwa i uzyskania środków na zapłatę podatku w przyszłości, niż podatnika, który w tym czasie dokonywał nieuzasadnionych transakcji na inne cele.
W sytuacji, kiedy podatnik znajduje się w ciężkiej sytuacji finansowej, znacznie bardziej efektywne może okazać się złożenie wniosku o rozłożenie podatku na raty w momencie składania deklaracji niż wnioskowanie o pomoc już w momencie powstania zaległości podatkowej. To rozwiązanie dla podatników, którzy już w chwili składania deklaracji podatkowej wiedzą, że z uwagi na swoją sytuację finansową nie będą w stanie wywiązać się z zobowiązania.
W przypadku podatników, którzy otrzymali decyzję wymiarową, znaczący w zakresie udzielenia im pomocy będzie powód wydania decyzji, stan faktyczny sprawy czy stopień zawinienia podatnika. Na mocy decyzji wymiarowej podatnik zobowiązany jest najczęściej do zapłaty znacznie wyższej kwoty jednorazowo, co niewątpliwie jest obciążające dla jego finansów, a niejednokrotnie niemożliwe do zrealizowania bez uszczerbku dla przedsiębiorstwa.
Kluczowe jest uzasadnienie
We wszystkich przypadkach ogromne znaczenie będzie miało odpowiednie uzasadnienie wniosku. Powołując się na trudną sytuację finansową, uniemożliwiającą zapłatę podatku, kluczowe jest wskazanie, co doprowadziło do obecnych problemów i zaburzenia płynności. Przedstawienie genezy trudności wraz z planowanymi działaniami, mającymi na celu poprawę kondycji finansowej, może okazać się kluczem do uzyskania pozytywnej decyzji.
W odniesieniu do podatników, którzy dysponują jedynie częścią środków potrzebnych do spłaty zobowiązania, korzystne może okazać się wnioskowanie o umorzenie odsetek za zwłokę wraz z zapłatą należności głównej – szanse na uzyskanie pomocy będą w tym przypadku większe niż w razie objęcia wnioskiem całej zaległości podatkowej.
Należy podkreślić, że podatnicy uzyskujący zgodę na rozłożenie podatku na raty, mimo iż ta forma pomocy jest najczęściej przyznawana, nie mogą zazwyczaj liczyć na długi okres spłaty – zazwyczaj czas ten nie przekracza jednego roku.
Autor: Leszek Dutkiewicz: Partner, Doradca restrukturyzacyjny RB Restrukturyzacje S.A. Russell Bedford Poland