Komisja Europejska przyjęła 14 lipca pakiet wniosków (nazwany „Fit for 55”, czyli „Gotowi na 55”), aby dostosować politykę UE w dziedzinie klimatu, energii, użytkowania gruntów, transportu i opodatkowania w taki sposób, aby obniżyć emisje gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. – w porównaniu z poziomami z 1990 r. To właśnie przez ten cel – redukcję emisji o 55 proc. – cały pakiet nazywa się Fit for 55.
– Gospodarka oparta na paliwach kopalnych osiągnęła swoje granice. Następnym pokoleniom chcemy zostawić zdrową planetę, a także zapewnić dobre miejsca pracy i wzrost gospodarczy, który nie szkodzi przyrodzie – oznajmiła szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, cytowana w komunikacie instytucji.
Europejski Zielony Ład – propozycje Komisji Europejskiej
Na stronach KE zamieszczono obszerną informację na temat planowanych działań, wśród nich są takie pomysły, m.in.:
- Aby uzupełnić znaczne wydatki na klimat w budżecie UE, państwa członkowskie powinny przeznaczać całość swoich dochodów z handlu uprawnieniami do emisji na projekty związane z klimatem i energią.
- Produkcja i zużycie energii odpowiadają za 75 proc. emisji w UE, dlatego też przyspieszenie przejścia na bardziej ekologiczny system energetyczny ma zasadnicze znaczenie. W dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii zostanie ustalony zwiększony poziom docelowy, zgodnie z którym do 2030 r. 40 proc. energii należy produkować ze źródeł odnawialnych.
- Nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 ma wprowadzić cenę za emisje dwutlenku węgla w przypadku importu określonych produktów, aby zagwarantować, że działania w dziedzinie klimatu w Europie nie doprowadzą do ucieczki emisji gazów cieplarnianych.
- Komisja proponuje również zwiększenie funduszu innowacyjnego i funduszu modernizacyjnego.
12,7 mld euro dla Polski? Taki pomysł ma KE
Komisja Europejska chce też powołania nowego Funduszu Społecznego na rzecz Działań w dziedzinie Klimatu.
„Fundusz Społeczny na rzecz Działań w dziedzinie Klimatu byłby finansowany z budżetu UE w kwocie równej 25 proc. spodziewanych dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do paliw stosowanych w budynkach i transporcie drogowym. Zapewni on państwom członkowskim finansowanie w wysokości 72,2 mld euro na lata 2025–2032 w oparciu o ukierunkowaną zmianę wieloletnich ram finansowych. Dzięki propozycji wykorzystania równoważnego finansowania ze strony państw członkowskich fundusz uruchomiłby 144,4 mld euro na społecznie sprawiedliwą transformację” – czytamy.
Według wstępnych szacunków, w latach 2025-2032 z tego funduszu do Polski miałoby trafić aż 12,7 mld euro (17,6 proc. całego budżetu funduszu).
Ministerstwo Klimatu i Środowiska podsumowuje plany KE
Na temat tych planów KE zamieszczono też obszerny komunikat Ministerstwa Klimatu i Środowiska, w którym poza pochwałami niektórych rozwiązań, zawarto też ostrzeżenia przed zbyt szybkim wprowadzaniem części zmian.
„Przede wszystkim potrzeba głębszego zaadresowania kwestii braku równowagi w ETS dla beneficjentów Funduszu Modernizacyjnego. (...). Obecnie proponowane rozwiązania w tym zakresie nie są wystarczające i dlatego będziemy kontynuowali rozmowy w tej sprawie z KE oraz innymi państwami członkowskimi” – stwierdza MKiŚ.
Polski resort wylicza takie zastrzeżenia:
- Polska poważne wątpliwości wobec zasadności i skuteczności wprowadzenia systemu handlu uprawnieniami dla transportu i budynków, ponieważ takie rozwiązanie może uderzyć w „najbiedniejsze grupy społeczne”.
- Brak uznania roli gazu jako paliwa przejściowego w zaproponowanych przez KE funduszach. „Dla Polski to kluczowe paliwo przejściowe stanowiące niezbędną część sprawiedliwej transformacji energetycznej” – stwierdza MKiŚ.
Czym jest Europejski Zielony Ład?
Europejski Zielony Ład to program przedstawiony przez Komisję 11 grudnia 2019 r., ma sprawić, że do 2050 r. Europa stanie się pierwszym kontynentem, który osiągnie neutralność klimatyczną. Europejskie prawo o klimacie, które wejdzie w życie w lipcu 2021 roku, za pomocą wiążących przepisów zobowiązuje UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz zawiera cel pośredni, który polega na zmniejszeniu do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r.
Zobowiązanie UE do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. zostało przekazane UNFCCC(link is external) w grudniu 2020 r. jako wkład UE w realizację celów porozumienia paryskiego.
„Długoterminowy budżet UE na najbliższe siedem lat zapewni wsparcie dla zielonej transformacji. Wspierania działań w dziedzinie klimatu dotyczy 30 proc. programów objętych wieloletnimi ramami finansowymi o wartości 2 bln euro na lata 2021–2027 i instrumentem NextGenerationEU; ponadto na działania w dziedzinie klimatu przeznaczono 37 proc. z 723,8 mld euro (w cenach bieżących) Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, z którego finansowane będą krajowe programy naprawcze państw członkowskich w ramach NextGenerationEU” – wskazuje KE.