Czym jest organ, który decyduje o poziomie stóp procentowych, jakie ma konstytucyjne zadania, cele oraz w jaki sposób funkcjonuje. Rada Polityki Pieniężnej, bo o niej mowa, na czele z jej Przewodniczącym — Adamem Glapińskim (będącym równocześnie Prezesem Narodowego Banku Polskiego), to bowiem instytucja szczególnie istotna w kontekście funkcjonowania całego naszego kraju.
Czym jest Rada Polityki Pieniężnej i jaki jest jej główny cel?
Rada Polityki Pieniężnej (nazywana czasem skrótowo: „RPP”) to, zgodnie z ustępem 2 artykułu 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jeden z organów Narodowego Banku Polskiego – czyli centralnego banku państwa polskiego, który ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej w naszym kraju. Podstawowym celem RPP, tak samo, jak celem całego Narodowego Banku Polskiego, jest zadbanie o stabilną wartość polskiego pieniądza. Związane z tym celem jest zachowanie inflacji na niskim, bezpiecznym dla rozwoju gospodarczego kraju oraz pozycji złotego, poziomie. Poziom ten zbliżony powinien być do bezpośredniego celu inflacyjnego ustanowionego od 2004 roku w Polsce na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań na poziomie 1 punktu proc.
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą przy tym:
- Przewodniczący Rady, którym jest aktualny Prezes Narodowego Banku Polskiego (czyli obecnie: Adam Glapiński);
- 9 członków, będących specjalistami z zakresu finansów, którzy powoływani są w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm oraz Senat.
Rada Polityki Pieniężnej jest organem całkowicie niezależnym politycznie. Na straży tej niezależności stać ma między innymi kadencyjność członków RPP, którzy wybierani są na okres 6 lat bez możliwości ich wcześniejszego odwołania w trakcie trwającej kadencji (z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, takich jak skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa czy złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego).
Jakie są szczegółowe zadania Rady Polityki Pieniężnej?
Szczegółowe zadania Rady Polityki Pieniężnej odnajdziemy w artykule 12 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Wśród nich przepis ten wymienia:
- Coroczne ustalenie założeń polityki pieniężnej i przedłożenie ich do wiadomości Sejmowi (to zadanie Rady Polityki Pieniężnej, jako szczególnie ważne, wymienia także Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej);
- Przedłożenie Sejmowi sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego (to zadanie RPP jest również wyjątkowo istotne, gdyż tak samo, jak poprzednie, wyszczególnione zostało w Konstytucji RP);
-
Ustalanie wysokości stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego, a więc:
- Stopy referencyjnej,
- Stopy lombardowej,
- Stopy depozytowej,
- Stopy redyskontowej weksli,
- Stopy dyskontowej weksli; - Ustalanie stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i wysokość jej oprocentowania;
- Określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez Narodowy Bank Polski pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych;
- Zatwierdzanie planu finansowego Narodowego Banku Polskiego oraz sprawozdania z jego działalności;
- Przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP;
- Ustalanie zasad operacji otwartego rynku;
- Dokonywanie oceny działalności zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.
Sposób funkcjonowania Rady Polityki Pieniężnej i podejmowania przez nią uchwał
Analizując powyżej przytoczone zadania, przed którymi staje Rada Polityki Pieniężnej, w oczy rzucają się nawiązania do oceny działalności całego Narodowego Banku Polskiego i innych jego organów. Warto przy tym zaznaczyć, że RPP, poza swoim autorytetem, nie posiada żadnych szczególnych, wyszczególnionych w przepisach prawa, instrumentów prawnych, pozwalających na oddziaływanie na działalność pozostałych podmiotów wchodzących w skład NBP.
Brak również przepisów wskazujących na ewentualną odpowiedzialność członków Rady za realizację kompetencji stanowiących w imieniu całego Narodowego Banku Polskiego. Jedynym podmiotem RPP odpowiadającym za to przed Trybunałem Stanu jest jej Przewodniczący.
Posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej zwoływane są przy tym przez Przewodniczącego Rady przynajmniej raz w miesiącu. Posiedzenia RPP mogą zostać zwołane również na podstawie pisemnego wniosku trzech jej członków. W posiedzeniach poza członkami RPP uczestniczą również Wiceprezesi Narodowego Banku Polskiego – nie mają oni jednak prawa udziału w głosowaniu. Na zaproszenie Przewodniczącego Rady w posiedzeniach mogą brać udział także inni członkowie zarządu NBP, pracownicy NBP (właściwi w sprawach danego zagadnienia) oraz eksperci zewnętrzni (celem przedstawienia opinii).
W trakcie posiedzeń członkowie Rady (oraz dodatkowe, zaproszone podmioty) wymieniają opinie, dyskutują oraz podejmują ważne, z perspektywy funkcjonowania całego kraju, decyzje. Wypracowane przez RPP ustalenia podejmowane są w formie uchwał większością głosów przy obecności co najmniej pięciu członków Rady, w tym Przewodniczącego. W przypadku równej liczby głosów rozstrzygający głos należy zawsze do Przewodniczącego Rady.
Uchwały podpisywane są przez Prezesa NBP oraz wszystkich członków Rady, którzy brali udział w głosowaniu. Każdemu, kto nie zgodził się z treścią podjętej uchwały ma przy tym prawo wyrazić do niej zdanie odrębne.
Z każdego posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej sporządza się także protokół, a o ustaleniach podjętych w jego trakcie, w formie komunikatu, środki masowego przekazu informuje Przewodniczący Rady.
Obrady RPP mogą zostać w całości lub części objęte klauzulą tajności, która znacznie ogranicza informacje dotyczące szczegółów samego posiedzenia.
