1 października startuje w Polsce system kaucyjny. Do ceny większości napojów w butelkach plastikowych do 3 l i puszkach do 1 l sklepy doliczają 50 gr, które klient odzyska po zwrocie pustego, nieuszkodzonego opakowania z etykietą. Szklane butelki wielorazowe do 1,5 l zostaną objęte kaucją od stycznia 2026 r., z kaucją 1 zł. Choć przepisy wchodzą w życie już teraz, początkowo trudno będzie znaleźć produkty z kaucją – działa okres przejściowy i na półkach pozostaną „stare” opakowania. Naliczenie kaucji jest możliwe wyłącznie dla opakowań oznaczonych specjalnym znakiem na etykiecie.
Niska świadomość
Badanie IBRiS wskazuje, że wiedza o systemie jest niepełna: 47% respondentów deklaruje, że wie, jak będzie działać, 25% słyszało, ale nie zna szczegółów, a ponad jedna czwarta nigdy się z tematem nie zetknęła. Najniższa świadomość dotyczy osób w wieku 18–29 lat. Jednocześnie 37% badanych oczekuje wyraźnego oznakowania i plakatów w sklepach, a część liczy na pomoc obsługi.
W praktyce na paragonie pojawi się dodatkowe 50 gr kaucji za „okaucjowane” opakowanie. Zwrot pieniędzy nie wymaga paragonu, ale warunkiem jest oddanie opakowania w całości, bez zgnieceń i z czytelną etykietą. W zależności od sklepu zwrot nastąpi w automacie lub u pracownika. Część sieci może zamiast gotówki wydawać voucher do rozliczenia przy kasie.
Nie wszędzie odzyskasz kaucję. Ustawowy obowiązek odbioru dotyczy placówek o powierzchni handlowej powyżej 200 m². To obejmuje dyskonty i supermarkety, ale też inne duże sklepy, w których sprzedawane są napoje w opakowaniach objętych systemem, np. drogerie czy sklepy sportowe. Mniejsze placówki mogą przystąpić dobrowolnie. Sieć sklepów convenience zapowiedziała udział i dodatkowe profity punktowe dla klientów za butelki i puszki, również te bez nowego oznakowania.
Okres przejściowy
Okres przejściowy oznacza podwójny obieg: przez kilka miesięcy będą współistnieć „stare” i „nowe” opakowania. Resort klimatu sygnalizował, że w pierwszych dniach „okaucjowane” produkty mogą w ogóle nie trafić na półki, a wymiana opakowań potrwa stopniowo – nawet do kilku miesięcy. Dodatkowo producenci mogą zdecydować o nieprzystąpieniu do systemu i ponoszeniu opłaty produktowej, co również wydłuży proces.
Podsumowanie zasad: 50 gr kaucji za butelki PET do 3 l i puszki do 1 l, 1 zł za szklane wielorazowe od 2026 r.; zwrot tylko dla opakowań z nowym znakiem, nieuszkodzonych i z etykietą; brak konieczności paragonu; obowiązkowy odbiór w sklepach >200 m², możliwe vouchery zamiast gotówki. Na pełne wdrożenie trzeba poczekać – na razie najważniejsze jest rozpoznawanie oznaczeń i oddawanie opakowań w stanie umożliwiającym recykling.
Czytaj też:
Sklepy mogą naliczać nową opłatę. Lidl i Biedronka zabrały głosCzytaj też:
System kaucyjny od października. Co z butelkami w żółtym pojemniku?