Dziedziczenie ustawowe określa, kto i w jakiej kolejności otrzymuje majątek po zmarłym, gdy nie pozostawił on po sobie testamentu. Taki podział stosuje się również wtedy, gdy testament okaże się nieważny lub nie obejmuje całego majątku spadkodawcy. Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia także w sytuacji, gdy osoby wskazane w testamencie odrzuciły spadek albo z innych powodów nie mogą dziedziczyć, na przykład po uznaniu ich za niegodnych dziedziczenia.
Kolejność dziedziczenia
Kolejność dziedziczenia ustawowego jest precyzyjnie wskazana w przepisach. Każdy spadkobierca otrzymuje spadek zgodnie z ustaloną hierarchią. W pierwszej kolejności dziedziczą małżonek oraz dzieci zmarłego. Co do zasady obejmują majątek w równych częściach, przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż jedna czwarta całej masy spadkowej. Jeżeli któreś z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada zstępnym, czyli wnukom spadkodawcy.
Jeśli zmarły nie pozostawił po sobie zstępnych, w kręgu spadkobierców ustawowych znajdują się małżonek i rodzice. W takim przypadku każdy z rodziców otrzymuje jedną czwartą spadku. Gdy spadkodawca nie miał ani dzieci, ani małżonka, cały majątek dzielony jest pomiędzy rodziców w równych częściach. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje, jego udział przypada rodzeństwu spadkodawcy, także w częściach równych.
Kto dziedziczy?
W dalszej kolejności do dziedziczenia powołani są dziadkowie zmarłego. Gdy spadkodawca nie ma zstępnych, małżonka, rodziców ani rodzeństwa, spadek przypada dziadkom w równych częściach, a jeśli nie żyją – ich zstępnym. W określonych sytuacjach do grona spadkobierców mogą dołączyć także dzieci małżonka spadkodawcy, czyli pasierbowie. Dopiero jeśli żadna z wymienionych osób nie istnieje lub nie może dziedziczyć, cały majątek przechodzi na gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a w braku takiej – na Skarb Państwa.
W przypadku śmierci ojca, przy dziedziczeniu ustawowym dzieci zasadniczo muszą podzielić spadek z matką. Oznacza to, że żona zmarłego uczestniczy w podziale majątku razem z dziećmi, a jej udział nie może być niższy niż jedna czwarta całej masy spadkowej.
Prawo przewiduje jednak sytuacje, w których małżonek zostaje wyłączony z dziedziczenia. Dochodzi do tego przede wszystkim wtedy, gdy przed śmiercią spadkodawcy zapadł prawomocny wyrok rozwodowy lub orzeczono separację. Podobnie dzieje się, gdy zmarły złożył pozew o rozwód lub separację z winy małżonka, a żądanie to było uzasadnione.
Małżonek może zostać wyłączony z dziedziczenia ustawowego również wtedy, gdy spadkodawca sporządził testament i nie uwzględnił go w nim w ogóle. W takiej sytuacji osoba ta nie dziedziczy z ustawy, choć może mieć prawo do zachowku. Wszystko to sprawia, że przy dziedziczeniu po ojcu kluczowe znaczenie ma zarówno istnienie testamentu, jak i aktualny status małżeński spadkodawcy w chwili śmierci.
Czytaj też:
Inflacja bazowa w dół. Jest komunikatCzytaj też:
Chińskie cła na unijną wieprzowinę. Polacy ostro szukają nowych rynków zbytu