Jeszcze do niedawna wydawało się, że jeśli jakaś pozycja w programie Centralnego Portu Komunikacyjnego jest niezagrożona, to jest to tzw. komponent kolejowy. Przypomnijmy, że CPK to nie tylko megalotnisko w Baranowie na Mazowszu, ale również budowa i unowocześnianie setek kilometrów tras kolejowych.
Dlaczego w ramach CPK powstają koleje regionalne na Podlasiu?
Co może się wydawać zaskakujące, nie chodzi wyłącznie o koleje prowadzące do lotniska – choć i takie element, w postaci pierwszej w Polsce Kolei Dużych Prędkości, jest tu przewidziany. Szybki pociąg ma połączyć Warszawę z Poznaniem i Wrocławiem przez Łódź – w tym mieście powstanie „igrek” kolejowy, po którym składy rozjadą się do Wielkopolski i na Dolny Śląsk. Prace w Łodzi już trwają, ale kluczowy dla inwestycji tunel złapał wielomiesięczne opóźnienie.
Pod banderą CPK powstają jednak również linie kolejowe w regionach. Kilka miesięcy temu zapytaliśmy Dominika Sipińskiego, eksperta ds. lotnictwa związanego z Polityka Insight, co kierowało rządzącymi w poprzedniej kadencji, że postanowili w ramach CPK realizować inwestycje kolejowe niepowiązane z lotniskiem.
– Objęcie projektem CPK dziesiątek inwestycji kolejowych, również regionalnych, było decyzją w pewnym stopniu polityczną. Uznano, że łatwiej będzie zrealizować inwestycje kolejowe, gdy zostaną „podpięte” pod parasol CPK, po uprzednim wyciągnięciu ich spod odpowiedzialności PKP. O ile Grupa PKP jako tako radzi sobie z modernizacją linii kolejowych, to od 30 lat praktycznie żadnych nowych nie wybudowała. Do tego korporacja jest mało efektywna, działa opieszale. Spółka CPK to zupełnie nowa struktura, nie obciążona grzechami PKP. Wiele przetargów zrealizowała szybciej niż jej kolejowy odpowiednik, stąd taki eksperyment – powiedział.
Czytaj też:
Kto ośmieszył CPK? Ekspert przekonuje, że mimo wszystko projekt trzeba kontynuować
Panuje ogólna zgoda co do tego, że potrzebujemy nowoczesnych, szybkich kolei, ale też składów, w których bilety nie będą miały zaporowej ceny. Uwielbiane przez PKP pociągi Pendolino nie są odpowiedzią na potrzeby Polaków, którzy auto chcą zostawić w domu i ruszyć w podróż pociągiem. Dowodem na to niech będzie fakt, że na popularnych trasach, np. Warszawa-Kraków na sobotę i powrót w niedzielę, bilety na Intercity wyprzedają się na 2-3 tygodnie wcześniej, a w Pendolino można je kupić nawet na ostatnią chwilę.
Szafrański o „odcinaniu się od modelu piasty i szprychy”
Okazuje się jednak, że Maciej Lasek, pełnomocnik ds. CPK, który przez niektórych jest nazywano „pełnomocnikiem ds. likwidacji CPK” (a to za sprawą krytyki, jaką w przeszłości obdarzał pomysł PiS), wcale nie jest takim przeciwnikiem powstania megalotniska, ma za to wątpliwości do sensu łączenia lotniska z przebudową torów gdzieś w warmińsko-mazurskim.
Money.pl zauważa, że będący jednym z filarów projektu CPK plan rozwoju sieci kolejowej, w pierwotnej wersji, może trafić do kosza. Serwis przywołał słowa Zbigniewa Szafrańskiego, przewodniczącego rady nadzorczej Centralnego Portu Komunikacyjnego, które padły na posiedzeniu Forum Dialogu Technicznego Komponentu Kolejowego CPK.
– Odłączamy się mentalnie od modelu piasty i szprychy. To jest wizja jednego człowieka, niekoniecznie najlepsza – powiedział Szafrański.
Niewskazanym z nazwiska „autorem koncepcji szprych jest Patryk Wild”, doradca ds. transportu, brat Mikołaja Wilda – pierwszego pełnomocnika rządu ds. CPK i późniejszego prezesa spółki. Money.pl przypomina, że krótko po nominacji brata Patryk Wild został przewodniczącym komponentu kolejowego w Zespole Doradczym Pełnomocnika Rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego. Dziś jest jednym z wiceprezesów stowarzyszenia „Tak dla CPK”.
Serwis poprosił Szafrańskiego, by potwierdził autentyczność zacytowanych słów i rozwinął je. Członek rady nadzorczej przyznał, że są poważne wątpliwości co do tego, jak ma wyglądać „komponent kolejowy” w ramach CPK.
Komponent kolejowy CPK pod dużym znakiem zapytania
– Zgodnie z przyjętym jeszcze przez poprzedniego pełnomocnika rządu ds. CPK „Dokumentem Wdrażającym do Programu Inwestycyjnego CPK. Etap II. 2024-2030” żadne prace budowlane w ramach komponentu kolejowego, poza tymi związanymi z budową linii "Y" i linią Katowice-Ostrawa, nie mają rozpocząć się przed 2030 r. To daje nam czas na ponowne przeanalizowanie programu kolejowego i wybranie do realizacji tych linii kolejowych, których budowa jest uzasadniona ekonomicznie i demograficznie – powiedział.
Przyszłość kolei stoi pod znakiem zapytania, wciąż nie wiadomo też, czy powstanie ogromne lotnisko. Maciej lasek, któremu bardzo długo przypisywano niechęć do projektu, przyznał niedawno otwarcie, że jest zwolennikiem jego powstanie.
– Oczywiście, że będziemy budowali CPK, bo będziemy tworzyć nowe rozwiązania komunikacyjne dla Polski. Jednak nie w taki sposób, jak planował PiS, który chciał wydawać miliardy bez odpowiedniego przygotowania i planowania, przywołując zamiast konkretnych wyliczeń jakieś populistyczne argumenty godnościowe – powiedział.
Audyt CPK. Kwestia pozostaje nierozstrzygnięta
Wszystko rozbija się o tysiące szczegółów: jak budować, dla kogo, w jakiej wielkości, w jakim zakresie… Odpowiedzi na te pytania ma udzielić audyt, który do tej pory wciąż się nie rozpoczął. Spółka CPK podjęła decyzję o przesunięciu terminu składania ofert w postępowaniach na audyt części kolejowej, lotniskowej, marketingowej oraz innych projektów na koniec maja. Pierwotnie oferentów we wszystkich czterech postępowaniach mieliśmy poznać w kwietniu.
Wcześniej z powodu braku ofert nie rozstrzygnięto przetargu na audyt dotychczasowej działalności spółki CPK w obszarze finansowym. Jak zauważa branżowy serwis Rynek Lotniczy, otwarcie ofert w tym postępowaniu nastąpiło 27 marca, ale po minięciu wskazanego terminu w serwisie przetargowym CPK nie pojawiła się informacje o wyborze najkorzystniejszej oferty.
Już w kampanii wyborczej Donald Tusk wyraźnie zastrzegał, że wszystkie decyzje dotyczące CPK będą podejmowane dopiero po tym, jak rządzący zapoznają się z wynikami audytu. Termin ten przesuwa się, prace są zawieszone.
Czytaj też:
Lasek o przyszłości CPK. „Nie odchodzimy..."Czytaj też:
CPK jest niezbędne? „Okęcie to powiatowe lotnisko”